Polskie Towarzystwo Geograficzne
Oddział w Rzeszowie

PTG



Polskie Towarzystwo Geograficzne założone zostało 27 stycznia 1918. Zebranie założycielskie odbyło się w Warszawie, a deklaracje członkowskie podpisało 47 osób. Dominowali wśród nich profesorowie uniwersytetów: Warszawskiego i Jagiellońskiego (m.in. Stanisław Lencewicz, Jan Lewiński, Jerzy Loth, Boleslaw Olszewicz, Stanisław Poniatowski i Ludomir Sawicki). Członkami założycielami były osoby różnych zawodów i specjalności naukowych, oprócz geografów m.in. ekonomiści, historycy, socjologowie, meteorolodzy, geolodzy, botanicy, zoolodzy i antropolodzy.
W okresie międzywojennym funkcjonowały oddziały terenowe w Krakowie, Poznaniu, Katowicach, Łodzi i Warszawie oraz Komisje: Kartograficzna, Geografii Historycznej, do Spraw Nauczania Geografii (później Dydaktyczna), a ponadto Sekcja Odczytowa. Od 1918 r. Towarzystwo wydawało „Przegląd Geograficzny”, zaś od 1923 r. Oddział Krakowski publikował „Wiadomości Geograficzne”. 

Pierwszy zjazd PTG odbył się w dniach 20-23 sierpnia 1921 r. w Kielcach. W latach późniejszych członkowie Towarzystwa spotykali się corocznie na Walnych Zebraniach. Oprócz tego odbywały się Zjazdy Geografów Polskich, których PTG było współorganizatorem. W roku 1927 zorganizowano II Zjazd Geografów Słowiańskich. W roku 1934 PTG było współorganizatorem Kongresu Geograficznego (Międzynarodowej Unii Geograficznej) w Warszawie.
 
W roku 1924 Towarzystwo posiadało 659 członków, w latach późniejszych ich liczba systematycznie malała, aż do 194 osób w 1935 r. W okresie międzywojennym inne towarzystwa, skupiające geografów - towarzystwa geograficzne we Lwowie (od 1926) i Poznaniu (od 1928) oraz założone w 1923 r. Zrzeszenie Polskich Nauczycieli Geografii. 

Po przerwie wymuszonej II wojną światową Polskie Towarzystwo Geograficzne wznowiło działalność 6 maja 1945 r. w Warszawie. W czerwcu 1946 r. we Wrocławiu odbył się Zjazd Geografów Polskich, na którym zjednoczono wszystkie przedwojenne towarzystwa geograficzne oraz przyjęto nową strukturę organizacyjną PTG. W jego skład weszły wydziały: Spraw Naukowych oraz Geografii Szkolnej i Popularyzacji Geografii. W latach 1946-1953 Towarzystwo było najważniejszym ośrodkiem badań geograficznych w Polsce. Prowadziło m.in. prace związane z wykonywaniem mapy geomorfologicznej i hydrologicznej Polski, a także opracowywało bibliografię geografii polskiej. W roku 1953, po części na bazie struktur Towarzystwa, powstał Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Przejął on dużą część działalności naukowo-badawczej, a także wydawanie istniejącego do dzisiaj „Przeglądu Geograficznego”.

Po roku 1953 i w całym okresie Polski Ludowej PTG zajmowało się przede wszystkim działalnością popularyzatorską oraz dydaktyką geografii. Wydawano miesięcznik popularno-naukowy „Poznaj Świat”, a także organizowano wyprawy naukowe (m.in. w latach 1965-66 jachtem „Śmiały” wokół Ameryki Południowej, w 1968 na Islandię). W tym okresie Towarzystwo korzystało z dofinansowania z budżetu państwa. Występowały znaczne wahania liczby członków: po wzroście w latach 1945-49 nastąpił wyraźny spadek w początku lat 50, potem ponowny wzrost do 2,5 tys. członków w 1956 r., spadek w latach następnych i wzrost do 3 tys. członków w 1968 r. oraz 3418 w 1978 r. 


Lata osiemdziesiąte i początek dziewięćdziesiątych przyniosły radykalne załamanie zarówno stanu liczbowego (w połowie lat 90-tych do PTG należało około 1000), jak i podstaw materialnych działania Towarzystwa. Ustało podmiotowe finansowanie towarzystw naukowych. Pewna poprawa sytuacji PTG obserwowana jest od końca lat 90. Ponownie wzrosła liczba członków, ustabilizowała się sytuacja finansowa. Zwiększyło się znaczenie działalności o charakterze naukowo-badawczym, podejmowanej najczęściej wspólnie z innymi podmiotami (uczelniami, instytutami itp.). W roku 2001 i 2005 zmieniono niektóre zapisy Statutu PTG dostosowując je do nowych realiów społeczno-gospodarczych.

Polskie Towarzystwo Geograficzne od 2006 roku jest organizacją pożytku publicznego. Obecnie liczy około 1440 członków, działających w 23 oddziałach. 

Źródło:

Polskie Towarzystwo Gegraficzne
Rzeszów, 2014